Zachowek garść informacji
Zachowek jest instytucją prawa spadkowego. Co to oznacza? Jest to swego rodzaju ochrona dla rodziny spadkodawcy. Zdarza się bowiem, że spadkodawca w testamencie zapisuje swój majątek osobom niespokrewnionym lub instytucjom. W tej sytuacji prawo do zachowku gwarantuje, że i tak część majątku trafi do najbliższej rodziny.
Kogo chroni zachowek i w jakiej formie?
Zachowek przysługuje tylko i jedynie najbliższej rodzinie a według prawa to:
- zstępni (dzieci, wnuki) – pamiętajmy tutaj, że działa ta sama zasada co przy dziale spadku bez sporządzonego testamentu. Nie ma znaczenia czy dzieci są naturalne czy przysposobione. Również dzieci ze związków pozamałżeńskich mają prawo do zachowku.
- małżonka/małżonek– i tutaj też należy zwrócić uwagę w jakiej sytuacji małżonkowi przysługuje zachowek. Aby móc skorzystać z tegoż prawa należy być w formalnym związku małżeńskim. Nie ma prawa do zachowku małżonek w sytuacji gdy małżeństwo zakończyło się pełnomocnym wyrokiem sądu o rozwodzie, lub gdy proces rozwodowy był w toku, a spadkodawca złożył wniosek o orzeczenie rozwodu z winy współmałżonka. To samo dotyczy sytuacji separacji. Gdy małżeństwo jest w separacji orzeczonej wyrokiem sądu lub gdy został rozpoczęty proces sądowy w tej sprawie a spadkodawca wnioskuje o separację z winy małżonka.
- rodzice spadkodawcy – tylko wtedy gdy spadkodawca nie pozostawił po sobie dzieci.
Zachowek zgodnie z prawem ma formę świadczenia pieniężnego. Wysokość zachowku zależna jest od wysokości majątku a dokładnie od części jaka przysługiwałaby spadkobiercy w ramach dziedziczenia ustawowego:
- osoby, które mają prawo do zachowku otrzymują 1/2 należnego im udziału spadkowego.
- osoby małoletnie otrzymują 2/3 należnego im udziału spadkowego.
- osoby trwale niezdolne do pracy otrzymują 2/3 spadku jaki by im przysługiwał. Niezdolność do pracy, musi być trwała i całkowita.
Przykład 1
Spadkodawca pozostawił po sobie żonę i dwójkę dzieci. Całość majątku przepisał swojemu bratu. Jedno z dzieci jest małoletnie. Jak będzie w tej sytuacji wyliczony zachowek?
- żona otrzyma po zmarłym mężu zachowek w wysokości 1/2 z 1/3 majątku jaka by jej przysługiwała w sytuacji gdyby nie było testamentu. Oznacza to, że przysługuje jej świadczenie pieniężne w wysokości 1/6 spadku.
- pełnoletnie dziecko otrzyma zachowek po zmarłym ojcu w wysokości 1/2 z 1/3 majątku jaka by mu przysługiwała w sytuacji gdyby nie było testamentu czyli przysługuje mu świadczenie pieniężne w wysokości 1/6 spadku.
- niepełnoletnie dziecko otrzymuje zachowek po zmarłym ojcu w wysokości 2/3 z 1/3 majątku jaka by mu przysługiwała w sytuacji gdyby nie było testamentu czyli przysługuje mu świadczenie pieniężne w wysokości 2/9 spadku.
Przepisy dotyczące prawa spadkowego oraz zachowku są skomplikowane. Sam fakt ominięcia członków rodziny w testamencie nie jest sytuacją prostą. W powyższym wpisie jedynie nakreśliłam w kilku zdaniach zasady zachowku.