Archiwa tagu: testament

Porady

Wydziedziczenie

Wydziedziczenie dotyczy prawa spadkowego i jest niezwykle zawiłą i delikatną kwestią rodzinną.

Powołując się na art. 1008 kc.

„Spadkodawca może w testamencie pozbawić zstępnych, małżonka i rodziców zachowku (wydziedziczenie), jeżeli uprawniony do zachowku:
1) wbrew woli spadkodawcy postępuje uporczywie w sposób sprzeczny z zasadami współżycia społecznego;
2) dopuścił się względem spadkodawcy albo jednej z najbliższych mu osób umyślnego przestępstwa przeciwko życiu, zdrowiu lub wolności albo rażącej obrazy czci;
3) uporczywie nie dopełnia względem spadkodawcy obowiązków rodzinnych.”

Zatem aby móc mówić o wydziedziczeniu niezbędny jest testament. Dodatkowo pamiętajmy, iż nie tyle chodzi o pominięcie bliskiego w testamencie – co jest błędną interpretacją – co wskazanie wprost osób, które spadkodawca chce wydziedziczyć. Zwrócę uwagę również na art. 1009 k.c., który określa, iż w testamencie musi być zawarta przyczyna wydziedziczenia uprawnionego do zachowku ( zgodnie z katalogiem zawartym w art. 1008 k.c. ). Określona w testamencie przyczyna wydziedziczenia powinna istnieć w momencie sporządzania testamentu.

O wydziedziczeniu i prawie do zachowku mówi też art. 1011 k.c., który określa, iż zstępni wydziedziczonego zstępnego mają prawo do zachowku chociażby przeżył on spadkodawcę.

.

Porady

Zachowek garść informacji

Zachowek jest instytucją prawa spadkowego. Co to oznacza? Jest to swego rodzaju ochrona dla rodziny spadkodawcy. Zdarza się bowiem, że spadkodawca w testamencie zapisuje swój majątek osobom niespokrewnionym lub instytucjom. W tej sytuacji prawo do zachowku gwarantuje, że i tak część majątku trafi do najbliższej rodziny.

Kogo chroni zachowek i w jakiej formie?

Zachowek przysługuje tylko i jedynie najbliższej rodzinie a według prawa to:

  • zstępni (dzieci, wnuki) – pamiętajmy tutaj, że działa ta sama zasada co przy dziale spadku bez sporządzonego testamentu. Nie ma znaczenia czy dzieci są naturalne czy przysposobione. Również dzieci ze związków pozamałżeńskich mają prawo do zachowku.
  • małżonka/małżonek– i tutaj też należy zwrócić uwagę w jakiej sytuacji małżonkowi przysługuje zachowek. Aby móc skorzystać z tegoż prawa należy być w formalnym związku małżeńskim. Nie ma prawa do zachowku małżonek w sytuacji gdy małżeństwo zakończyło się pełnomocnym wyrokiem sądu o rozwodzie, lub gdy proces rozwodowy był w toku, a spadkodawca złożył wniosek o orzeczenie rozwodu z winy współmałżonka. To samo dotyczy sytuacji separacji. Gdy małżeństwo jest w separacji orzeczonej wyrokiem sądu lub gdy został rozpoczęty proces sądowy w tej sprawie a spadkodawca wnioskuje o separację z winy małżonka.
  • rodzice spadkodawcy – tylko wtedy gdy spadkodawca nie pozostawił po sobie dzieci.

Zachowek zgodnie z prawem ma formę świadczenia pieniężnego. Wysokość zachowku zależna jest od wysokości majątku a dokładnie od części jaka przysługiwałaby spadkobiercy w ramach dziedziczenia ustawowego:

  • osoby, które mają prawo do zachowku otrzymują 1/2 należnego im udziału spadkowego.
  • osoby małoletnie otrzymują 2/3 należnego im udziału spadkowego.
  • osoby trwale niezdolne do pracy otrzymują 2/3 spadku jaki by im przysługiwał. Niezdolność do pracy, musi być trwała i całkowita.

Przykład 1

Spadkodawca pozostawił po sobie żonę i dwójkę dzieci. Całość majątku przepisał swojemu bratu. Jedno z dzieci jest małoletnie. Jak będzie w tej sytuacji wyliczony zachowek?

  • żona otrzyma po zmarłym mężu zachowek w wysokości 1/2 z 1/3 majątku jaka by jej przysługiwała w sytuacji gdyby nie było testamentu. Oznacza to, że przysługuje jej świadczenie pieniężne w wysokości 1/6 spadku.
  • pełnoletnie dziecko otrzyma zachowek po zmarłym ojcu w wysokości 1/2 z 1/3 majątku jaka by mu przysługiwała w sytuacji gdyby nie było testamentu czyli przysługuje mu świadczenie pieniężne w wysokości 1/6 spadku.
  • niepełnoletnie dziecko otrzymuje zachowek po zmarłym ojcu w wysokości 2/3 z 1/3 majątku jaka by mu przysługiwała w sytuacji gdyby nie było testamentu czyli przysługuje mu świadczenie pieniężne w wysokości 2/9 spadku.

Przepisy dotyczące prawa spadkowego oraz zachowku są skomplikowane. Sam fakt ominięcia członków rodziny w testamencie nie jest sytuacją prostą. W powyższym wpisie jedynie nakreśliłam w kilku zdaniach zasady zachowku.

Porady

Dział spadku cz.3

Dział spadku to temat rzeka, dotyka różnych przestrzeni i różnych sytuacji życiowych. W tym poście postaram się nakreślić sytuację podziału majątku w przypadku bezdzietnych małżeństw. Co się dzieje gdy jeden z małżonków umiera? Czy w sytuacji gdy nie mieli rozdzielności majątkowej całość spadku przypada drugiemu żyjącemu małżonkowi? Wydawałoby się, że tak. Nic bardziej mylnego. W tej sytuacji majątek oczywiście dzieli się po połowie, Co zatem z majątkiem po zmarłym?

Kto otrzyma spadek po bezdzietnym małżeństwie?

Według art. 93 § 1 K.c. – w pierwszej kolejności z ustawy powołane są do spadku dzieci spadkodawcy oraz jego małżonek. Pamiętajmy, dziedziczą oni w częściach równych. Jednakże część przypadająca małżonkowi nie może być mniejsza niż 1/4 całości spadku. W sytuacji braku dzieci, dziedziczenie w grupie pierwszej jest niemożliwe. Dlatego też, na mocy prawa następuje dziedziczenie w grupie drugiej – spadek przypada mężowi/żonie oraz rodzicom. Jeżeli natomiast mamy sytuację, w której rodzice lub któryś z rodziców nie żyje, ich część spadku przypada w udziale rodzeństwu zmarłego.

Przykład 1

Umiera jeden ze współmałżonków, obowiązywała między nimi wspólnota majątkowa. Dział spadku wygląda następująco: 1/2 majątku po zmarłym otrzymuje mąż/żona natomiast rodzice zmarłego otrzymują w równej części po 1/4 każdy.

Przykład 2

Sytuacja taka sama, umiera jeden ze współmałżonków, jednak jeden z rodziców nie żyje. Dział spadku w tej sytuacji wygląda następująco: 1/2 majątku po zmarłym przypada żyjącemu małżonkowi, 1/4 żyjącemu rodzicowi. Udział spadkowy majątku, przypadająca zmarłemu rodzicowi przechodzi na rodzeństwo zmarłego w częściach równych.

Przykład 3

Nadal poruszamy się w sytuacji bezdzietnego małżeństwa i śmierci jednego ze współmałżonków. Rodzic zmarłego nie żyje, podobnie jak rodzeństwo zmarłego. Wtedy część przypadająca zmarłemu rodzeństwu dzielona jest zgodnie z zasadami na jego zstępnych.

*Zstępni to osoby będące potomkami danej osoby. Zazwyczaj są to dzieci, wnuki czy prawnuki. Pamiętajmy, że zstępnymi będą też dzieci przysposobione oraz dzieci pozamałżeńskie w świetle prawa uznane jako własne.

Przykład 4

Może się zdarzyć sytuacja, gdy nie żyje zarówno jeden rodzic jak i rodzeństwo zmarłego. Dodatkowo nie istnieją żadni zstępni zmarłego rodzeństwa. Wtedy dochodzi do sytuacji, gdy udział męża/żony oraz żyjącego rodzica jest jednakowy. Każda z osób dostaje 1/2 majątku po zmarłym.

Przykład 5

Sytuacja, w której małżonek otrzymuje całość spadku po zmarłej żonie/mężu. Oczywiście może się tak zdarzyć. Jest to możliwe wtedy gdy brakuje rodziców, rodzeństwa i ich zstępnych.

Testament

Polskie prawo przewiduje dwie podstawy dziedziczenia – dziedziczenie na mocy ustawy oraz testament. Podkreślić trzeba, iż dziedziczenie na mocy testamentu ma pierwszeństwo nad dziedziczeniem z mocy ustawy. Przykłady, które przytoczyłam powyżej mają zastosowanie gdy zmarły nie pozostawił testamentu. Wtedy dział spadku regulowany jest ustawą. Przyznam jednak, iż w swojej karierze zawodowej nadal najczęściej spotykam się z ustawowym działem spadku.

Polskie prawo nie przewiduje wspólnego testamentu, natomiast, każdy małżonek może spisać własny testament zarządzając swoją częścią majątku. W przypadku testamentu mamy pełną dowolność we wskazaniu osoby lub osób, które będą po nas dziedziczyły. Jeżeli w testamencie nie pojawią się zapisy określające kto w jakiej części dziedziczy, każdej z osób będzie przypadać dokładnie taka sama część majątku.

Jeżeli mówimy o testamencie to trzeba poruszyć kwestię zachowku. Prawo do jego otrzymania przysługuje zstępnym, małżonkowi oraz rodzicom spadkodawcy, którzy byliby powołani do spadku z ustawy. Zagadnienie jakie dziś poruszyłam czyli zasady dziedziczenia po bezdzietnym małżeństwie (brak zstępnych ) ma swoje regulacje w przypadku pozostawionego testamentu i zachowku. W omawianym przypadku prawo do zachowku przysługuje np. rodzicom zmarłego jeżeli zostali pominięci w testamencie.