Spadek a zachowek
Zachowek- czym jest ?
Dużo piszę o spadku, kiedy i komu oraz na jakich zasadach przysługuje. W tym wpisie postaram się nieco przybliżyć obszar działu spadku jakim jest zachowek. Zachowek jest to uprawnienie, które ma za zadanie ochronę najbliższych krewnych spadkodawcy, którzy byliby powołani do spadku z przepisów ustawy. Zatem w pewien sposób chroni ustawowych spadkobierców przed “utratą” prawa do spadku. Najprościej rzecz ujmując jest to forma rekompensaty finansowej dla członków najbliższej rodziny zmarłego. Bliskich, którzy albo nie zostali powołani do spadku, albo otrzymali mniejszy udział spadkowy, niż gdyby dziedziczyli na zasadach ustawowych. Zachowek zatem ma zastosowanie, gdy z różnych względów spadkodawca pomija ustawowych spadkobierców przez wyrażenie swojej ostatniej woli np.: w postaci testamentu. W sytuacjach gdy powierza cały majątek swojemu najlepszemu przyjacielowi, instytucji lub tylko jednemu członkowi rodziny, pomijając przy tym żonę czy dzieci. Także gdy jeszcze za życia przekazuje komuś wszelkie wartościowe rzeczy w drodze darowizny.
Komu przysługuje zachowek?
Ważne jest, iż roszczenie o zachowek mają tylko ci krewni, którzy dziedziczyliby na podstawie dziedziczenia ustawowego. W pierwszej kolejności mówimy o dzieciach i małżonku. Pamiętajmy jedna, że w sytuacji gdyby spadkodawca nie posiadał ani małżonka, ani dzieci to do zachowku mają prawo również rodzice zmarłego. W takiej sytuacji ustawowi krewni spadkodawcy mają możliwość domagania się zachowku od powołanego przez spadkodawcę spadkobiercy lub obdarowanego.
Zachowek w jakiej części przysługuje?
Zgodnie z treścią art. 991 KC zachowek przysługuje zstępnym, małżonkowi oraz rodzicom spadkodawcy. Należy tu rozpatrzeć dodatkowe przesłanki.
- Jeżeli uprawniony jest trwale niezdolny do pracy lub zstępnym uprawnionym jest małoletni przysługuje mu dwie trzecie wartości udziału spadkowego. Udziału, który by mu przypadał przy dziedziczeniu ustawowym.
- W pozostałych sytuacjach wartość zachowku to połowa wartości udziału przysługującego w drodze dziedziczenia ustawowego.
Zachowek od strony formalnej
Oczywiście najbardziej oczekiwanym sposobem zamknięcia sprawy o dochodzenie prawa do zachowku było by polubowne porozumienie się stron. Jednakże nie zawsze jest to możliwe. Już sytuacja, że ktoś został pominięty lub wręcz wykluczony z prawa do dziedziczenia powoduje, że sprawy o zachowek są niezręczne i trudne. Zatem roszczenie o zachowek może być rozwiązane na drodze polubownej lub na drodze sądowej. Dobrowolna spłata zachowku będzie na pewno sposobem szybszym i tańszym. Pamiętajmy jednak, że rozwiązanie takie możemy zastosować tylko wtedy, gdy roszczenie to jest bezsporne a strony doszły do porozumienia.
Postępowanie w roszczeniu o zachowek
- Porozumienie stron – najlepszym sposobem będzie sporządzenie ugody, w której opisuje się wszystkie składowe majątku spadkowego i wartość zachowku. Uprawniony powinien oświadczyć, iż otrzymał określoną kwotę pieniężną i wyczerpuje ona jego roszczenia względem osoby zobowiązanej do wypłaty.
- Na drodze sądowej – pozew musi spełniać wszelkie wymogi pozwu określone w kodeksie postępowania cywilnego.
Ważne!!!!! Zgodnie z przepisami kodeksu cywilnego, roszczenia uprawnionego z tytułu zachowku przedawniają się z upływem lat pięciu od ogłoszenia testamentu