Dział spadku cz.3

Dział spadku to temat rzeka, dotyka różnych przestrzeni i różnych sytuacji życiowych. W tym poście postaram się nakreślić sytuację podziału majątku w przypadku bezdzietnych małżeństw. Co się dzieje gdy jeden z małżonków umiera? Czy w sytuacji gdy nie mieli rozdzielności majątkowej całość spadku przypada drugiemu żyjącemu małżonkowi? Wydawałoby się, że tak. Nic bardziej mylnego. W tej sytuacji majątek oczywiście dzieli się po połowie, Co zatem z majątkiem po zmarłym?

Kto otrzyma spadek po bezdzietnym małżeństwie?

Według art. 93 § 1 K.c. – w pierwszej kolejności z ustawy powołane są do spadku dzieci spadkodawcy oraz jego małżonek. Pamiętajmy, dziedziczą oni w częściach równych. Jednakże część przypadająca małżonkowi nie może być mniejsza niż 1/4 całości spadku. W sytuacji braku dzieci, dziedziczenie w grupie pierwszej jest niemożliwe. Dlatego też, na mocy prawa następuje dziedziczenie w grupie drugiej – spadek przypada mężowi/żonie oraz rodzicom. Jeżeli natomiast mamy sytuację, w której rodzice lub któryś z rodziców nie żyje, ich część spadku przypada w udziale rodzeństwu zmarłego.

Przykład 1

Umiera jeden ze współmałżonków, obowiązywała między nimi wspólnota majątkowa. Dział spadku wygląda następująco: 1/2 majątku po zmarłym otrzymuje mąż/żona natomiast rodzice zmarłego otrzymują w równej części po 1/4 każdy.

Przykład 2

Sytuacja taka sama, umiera jeden ze współmałżonków, jednak jeden z rodziców nie żyje. Dział spadku w tej sytuacji wygląda następująco: 1/2 majątku po zmarłym przypada żyjącemu małżonkowi, 1/4 żyjącemu rodzicowi. Udział spadkowy majątku, przypadająca zmarłemu rodzicowi przechodzi na rodzeństwo zmarłego w częściach równych.

Przykład 3

Nadal poruszamy się w sytuacji bezdzietnego małżeństwa i śmierci jednego ze współmałżonków. Rodzic zmarłego nie żyje, podobnie jak rodzeństwo zmarłego. Wtedy część przypadająca zmarłemu rodzeństwu dzielona jest zgodnie z zasadami na jego zstępnych.

*Zstępni to osoby będące potomkami danej osoby. Zazwyczaj są to dzieci, wnuki czy prawnuki. Pamiętajmy, że zstępnymi będą też dzieci przysposobione oraz dzieci pozamałżeńskie w świetle prawa uznane jako własne.

Przykład 4

Może się zdarzyć sytuacja, gdy nie żyje zarówno jeden rodzic jak i rodzeństwo zmarłego. Dodatkowo nie istnieją żadni zstępni zmarłego rodzeństwa. Wtedy dochodzi do sytuacji, gdy udział męża/żony oraz żyjącego rodzica jest jednakowy. Każda z osób dostaje 1/2 majątku po zmarłym.

Przykład 5

Sytuacja, w której małżonek otrzymuje całość spadku po zmarłej żonie/mężu. Oczywiście może się tak zdarzyć. Jest to możliwe wtedy gdy brakuje rodziców, rodzeństwa i ich zstępnych.

Testament

Polskie prawo przewiduje dwie podstawy dziedziczenia – dziedziczenie na mocy ustawy oraz testament. Podkreślić trzeba, iż dziedziczenie na mocy testamentu ma pierwszeństwo nad dziedziczeniem z mocy ustawy. Przykłady, które przytoczyłam powyżej mają zastosowanie gdy zmarły nie pozostawił testamentu. Wtedy dział spadku regulowany jest ustawą. Przyznam jednak, iż w swojej karierze zawodowej nadal najczęściej spotykam się z ustawowym działem spadku.

Polskie prawo nie przewiduje wspólnego testamentu, natomiast, każdy małżonek może spisać własny testament zarządzając swoją częścią majątku. W przypadku testamentu mamy pełną dowolność we wskazaniu osoby lub osób, które będą po nas dziedziczyły. Jeżeli w testamencie nie pojawią się zapisy określające kto w jakiej części dziedziczy, każdej z osób będzie przypadać dokładnie taka sama część majątku.

Jeżeli mówimy o testamencie to trzeba poruszyć kwestię zachowku. Prawo do jego otrzymania przysługuje zstępnym, małżonkowi oraz rodzicom spadkodawcy, którzy byliby powołani do spadku z ustawy. Zagadnienie jakie dziś poruszyłam czyli zasady dziedziczenia po bezdzietnym małżeństwie (brak zstępnych ) ma swoje regulacje w przypadku pozostawionego testamentu i zachowku. W omawianym przypadku prawo do zachowku przysługuje np. rodzicom zmarłego jeżeli zostali pominięci w testamencie.